smeerwortelzalf

De smeerwortel is misschien wel één van de  paradepaardjes van de fytotherapie (kruidengeneeskunde).
Boeken vol zijn er te schrijven over de wonderlijk snelle verbeteringen bij kneuzingen, verzwikkingen, blauwe plekken en pijn.

Deze zalf wordt dus gemaakt van de Smeerwortel (Symphytum officinalis). De wortel van de smeerwortel om nog preciezer te zijn en deze tijd van het jaar is hier ideaal voor (N.B.: je kan van deze wortels ook een poeder maken). De bovengrondse delen van de plant zijn bijna afgestorven en alle geneeskracht ligt nu in de wortels opgeslagen. (Dit seizoen houdt zich trouwens niet helemaal aan de regels, er staat nog wat smeerwortel te bloeien)

De basis voor deze zalf is van oudsher reuzel, niet te verwarren met spekvet. Reuzel is het buikvet van het varken. Je kunt het soms bij de slager kopen, maar probeer wel de biologische variant te verkrijgen. Veel toxische stoffen, via voedsel of medicatie binnen gekregen, wordt juist in vet opgeslagen.

De reuzel moet eerst uitgebakken worden, je snijdt het daarvoor in kleine blokjes. Dit gaat makkelijker als de reuzel iets bevroren is.

Deze blokjes ga je langzaam smelten. Na een poosje heb je vloeibaar vet en stukjes gebakken vet. Dit zijn de zogenaamde kaantjes die vooral vroeger gegeten werden op een stukje roggebrood met een beetje zout. (Ik vond het wel lekker.)

Het vloeibare vet is de basis voor je zalf. Het heeft als eigenschap dat het diep doordringen kan, precies daar waar we het hebben willen. (In tegenstelling tot b.v. goudsbloemzalf wat op de huid haar werk moet verrichten).
Eén van de redenen dat reuzel zo diep en makkelijk door de huid dringt is het feit dat varkensvet qua samenstelling erg op ons huidvet lijkt, of we het nu leuk vinden of niet.

Als de kaantjes bruin van kleur zijn en geen vet meer bevatten zeef je ze uit het vet. Het vet laat je nu stollen, het is eigenlijk te heet voor direct gebruik.

Dit jaar zag ik trouwens voor het eerst kant en klare uitgebakken reuzel, het scheelt een hoop werk en niet iedereen zal de geur van het uitbakken kunnen waarderen.

De wortels van de smeerwortel worden opgegraven en grondig schoon gemaakt. Alle rotte plekken worden weg gesneden.

Daarna de wortel in stukjes snijden en meteen begrijp je ook waar de naam van de plant vandaan komt.
De wortel is namelijk erg slijmerig en glibberig.
De stukjes wortel worden in de bijna gesmolten reuzel gelegd en alles gaat op een heel laag vuurtje. Het is belangrijk dat het niet te hard gaat, het zogenaamde "croma-effect" moet absoluut vermeden worden. We willen niet dat de stukjes wortel direct dicht schroeien, nee de stoffen uit de wortel moeten in de zalf.
Laat dit gerust een half uurtje of langer opstaan.

Dan giet je het door een fijne zeef en daarna eventueel nog door een doek om alle wortelrestjes te verwijderen. Als dan het vet bijna is afgekoeld kan er etherische olie doorheen. Kruidnagel en Heliocryse zijn een logische keuze maar andere oliën kunnen ook, b.v. Rozemarijn om de doorbloeding te bevorderen. Een paar druppels Rescue Remedie (Bach-Bloesem) erbij is ook een optie. Daarna de nog vloeibare zalf in steriele potjes gieten.

nog warme zalf

Wil je liever een zuiver plantaardige zalf maken dan kun je in plaats van reuzel sesamolie gebruiken en bijenwas toevoegen om een steviger zalf te verkrijgen. De werking hiervan is echter wel minder dan de zalf met reuzel, omdat sesamolie minder diep door dringt.

Waar kun je deze zalf o.a. voor gebruiken?

• kneuzingen
• bloeduitstortingen
• verzwikkingen
• spierverrekkingen
• tenniselleboog
• sportblessures

Smeerwortelweetjes:

• je hoeft niet bang te zijn dat je, na het opgraven van wat wortels, volgend jaar géén smeerwortel meer hebt..... een klein stukje wortel groeit weer uit tot een grote plant
• de smeerwortel heeft klokvormige bloemen, deze kunnen zowel wit, roze, paarsrood of blauw zijn
• voeger behandelde men botbreuken met succes met smeerwortelcompressen
• Nicolas Culpeper, een Engelse kruidengeneeskundige, was zo enthousiast over deze eigenschappen van de smeerwortel dat hij durfde te beweren dat stukken vlees in een pan weer aan elkaar zouden kleven als je er een stukje smeerwortel bij zou doen (ik durf dit wel te bestrijden)

Wanneer kun je de zalf beter niet gebruiken?

• tijdens de zwangerschap en tijdens de zoogperiode (niet of slechts spaarzaam gebruiken)
• bij leveraandoeningen