02-01-2012

smeerwortelzalf


De smeerwortel is misschien wel één van de  paradepaardjes van de fytotherapie (kruidengeneeskunde).
Boeken vol zijn er te schrijven over de wonderlijk snelle verbeteringen bij kneuzingen, verzwikkingen, blauwe plekken en pijn.

Deze zalf wordt dus gemaakt van de Smeerwortel (Symphytum officinalis). De wortel van de smeerwortel om nog preciezer te zijn en deze tijd van het jaar is hier ideaal voor (N.B.: je kan van deze wortels ook een poeder maken). De bovengrondse delen van de plant zijn bijna afgestorven en alle geneeskracht ligt nu in de wortels opgeslagen. (Dit seizoen houdt zich trouwens niet helemaal aan de regels, er staat nog wat smeerwortel te bloeien)



De basis voor deze zalf is van oudsher reuzel, niet te verwarren met spekvet. Reuzel is het buikvet van het varken. Je kunt het soms bij de slager kopen, maar probeer wel de biologische variant te verkrijgen. Veel toxische stoffen, via voedsel of medicatie binnen gekregen, wordt juist in vet opgeslagen.


De reuzel moet eerst uitgebakken worden, je snijdt het daarvoor in kleine blokjes. Dit gaat makkelijker als de reuzel iets bevroren is.


Deze blokjes ga je langzaam smelten. Na een poosje heb je vloeibaar vet en stukjes gebakken vet. Dit zijn de zogenaamde kaantjes die vooral vroeger gegeten werden op een stukje roggebrood met een beetje zout. (Ik vond het wel lekker.)


Het vloeibare vet is de basis voor je zalf. Het heeft als eigenschap dat het diep doordringen kan, precies daar waar we het hebben willen. (In tegenstelling tot b.v. goudsbloemzalf wat op de huid haar werk moet verrichten).
Eén van de redenen dat reuzel zo diep en makkelijk door de huid dringt is het feit dat varkensvet qua samenstelling erg op ons huidvet lijkt, of we het nu leuk vinden of niet.

Als de kaantjes bruin van kleur zijn en geen vet meer bevatten zeef je ze uit het vet. Het vet laat je nu stollen, het is eigenlijk te heet voor direct gebruik.

Dit jaar zag ik trouwens voor het eerst kant en klare uitgebakken reuzel, het scheelt een hoop werk en niet iedereen zal de geur van het uitbakken kunnen waarderen.



De wortels van de smeerwortel worden opgegraven en grondig schoon gemaakt. Alle rotte plekken worden weg gesneden.


Daarna de wortel in stukjes snijden en meteen begrijp je ook waar de naam van de plant vandaan komt.
De wortel is namelijk erg slijmerig en glibberig.
De stukjes wortel worden in de bijna gesmolten reuzel gelegd en alles gaat op een heel laag vuurtje. Het is belangrijk dat het niet te hard gaat, het zogenaamde "croma-effect" moet absoluut vermeden worden. We willen niet dat de stukjes wortel direct dicht schroeien, nee de stoffen uit de wortel moeten in de zalf.
Laat dit gerust een half uurtje of langer opstaan.


Dan giet je het door een fijne zeef en daarna eventueel nog door een doek om alle wortelrestjes te verwijderen. Als dan het vet bijna is afgekoeld kan er etherische olie doorheen. Kruidnagel en Heliocryse zijn een logische keuze maar andere oliën kunnen ook, b.v. Rozemarijn om de doorbloeding te bevorderen. Een paar druppels Rescue Remedie (Bach-Bloesem) erbij is ook een optie. Daarna de nog vloeibare zalf in steriele potjes gieten.

nog warme zalf

Wil je liever een zuiver plantaardige zalf maken dan kun je in plaats van reuzel sesamolie gebruiken en bijenwas toevoegen om een steviger zalf te verkrijgen. De werking hiervan is echter wel minder dan de zalf met reuzel, omdat sesamolie minder diep door dringt.

Waar kun je deze zalf o.a. voor gebruiken?
  • kneuzingen
  • bloeduitstortingen
  • verzwikkingen
  • spierverrekkingen
  • tenniselleboog
  • sportblessures

Smeerwortelweetjes:
  • je hoeft niet bang te zijn dat je, na het opgraven van wat wortels, volgend jaar géén smeerwortel meer hebt..... een klein stukje wortel groeit weer uit tot een grote plant
  • de smeerwortel heeft klokvormige bloemen, deze kunnen zowel wit, roze, paarsrood of blauw zijn
  • voeger behandelde men botbreuken met succes met smeerwortelcompressen
  • Nicolas Culpeper, een Engelse kruidengeneeskundige, was zo enthousiast over deze eigenschappen van de smeerwortel dat hij durfde te beweren dat stukken vlees in een pan weer aan elkaar zouden kleven als je er een stukje smeerwortel bij zou doen (ik durf dit wel te bestrijden)

Wanneer kun je de zalf beter niet gebruiken?
  • tijdens de zwangerschap en tijdens de zoogperiode (niet of slechts spaarzaam gebruiken)
  • bij leveraandoeningen

46 opmerkingen:

  1. Hallo Hanneke,
    Wat is dit toch bijzonder interessant om te lezen. Ik zie mezelf nog geen zalf maken maar het is toch heel goed om dit allemaal te weten. Je kijkt dan wat bewuster naar alle smeerseltjes...
    Ik wens je een heel fijne dag,
    Lieve groet,
    Mirjam

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Geweldig leuk om te lezen. Ik ben wel bekend met de heilzame kracht, en heb het ook in huis, maar zie het mezelf ook niet zo gauw zelfmaken,
    Groet,
    Angelika

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wat een fijn recept. Ik ga het ook eens proberen te maken.

    Liefs MamaNatuurlijk

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Oh I really want to make this! Thank you for posting. Is it safe for small children to use?

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Nicole Elizabeth: Yes, it's perfectly safe for small children. I would add some Rescue Remedie.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Een interesant recept voor deze zalf, ik ga er binnenkort ook eens zelf aan beginnen, hier staan een paar olies klaar om te verwerken in zalf.

    Lieve groetjes,
    Rita

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Heerlijk deze blogpost :) Ik ga hem even vermelden op twitter en FB ;)
    Zelf vind ik de bijenwas erg fijn om te gebruiken.
    En als ik een aanvulling mag geven: Smeerwortelzalf is een perfecte antirimpelcréme :)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @Aukje: Antirimpelcrème......dat kan ik goed gebruiken ;-), en met mij vast nog veel meer lezers. Dus dank je voor de tip!!!

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Leuk gedemonstreerd. Mag ik hier een artikel over smeerwortel van mij op herborist.infoteur.nl. vermelden? http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/natuurgeneeswijze/60984-smeerwortel-eerste-hulp-voor-elke-dag.html.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @maurice: alle info is welkom! Heb het even met plezier gelezen. (En oh..oh... wat staan daar nog veel meer interessante artikelen)

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Very wonderful post, Hanneke! Interesting all you share about the lard, also:) thank you for sharing! hugs, Leslie xx

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Hanneke, waar kan je de gesmolten varkensreuzel kopen? Tot nu werk ik steeds met olie.

    Groet,
    Phily

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ik kon deze reuzel 'gewoon' kopen bij de supermarkt. Ze hebben het alleen zo vanaf half november tot de kerst te koop. Volgens mij speciaal voor het bakken van een Engels traditioneel kerstgerecht waar varkensreuzel in wordt verwerkt.
    Misschien kun je vragen of ze eerder een bakje mee kunnen bestellen?

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Je kan het ook maken met vaseline.
    Werkt ook heel goed voor brandwondjes, en geschaafde knieën. Ik had een wondje wat echt niet dicht wou zelfs na weken niet. Ik heb toen een paar keer zalf gesmeerd en het was na 1-2 dagen al aan het beteren

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Je kan inderdaad elk kruid ook in vaseline uittrekken. Wel even een paar aandachtspuntjes:
      -Alhoewel vaseline vroeger heel veel gebruikt werd voor het maken van (kruiden)zalf, is het gebruik ervan nu wat omstreden.
      -Smeerwortelzalf mag je eigenlijk niet, juist om die snel helende eigenschappen, gebruiken op open en/of vieze wondjes omdat de mogelijkheid bestaat dat de wond zich sluit voordat het vuil eruit is.

      Gelukkig is het bij jou wel helemaal goed gegaan!

      Verwijderen
  15. Hoi Hanneke,

    Wat een heerlijke site!!Even een toevoeging smeerwortel bevat de meeste allantoïne in het voorjaar juist als net de groene bladpunten verschijnen. Dit in tegenstelling tot de meeste andere wortels!

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Doe culpeper maar eens na een heel leuk expiriment. Ook met kinderen..

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Leuke en interesante blog, ik vind het altijd leuk om allerlei te lezen over onze natuur. Kun je ipv reuzel neit gewoon kokosolie gebruiken? Dit is bestand tegen hoge temperaturen en ik gebruik kokosolie ook al zo op de huid ipv al die vreemde, tegennatuurlijke creme's. Ook met littekens werkt het prima bij mij en geen droge plekken meer..

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat kan altijd, de werking van smeerwortelzalf met kokosolie zal wel minder zijn dan met reuzel, juist omdat reuzel zo diep door kan dringen.

      Verwijderen
  18. kan ik het bij u bestellen
    vr gr oeds

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Welke verhoudingen zou ik het beste kunnen gebruiken? (Hoeveel gram reuzel, smeerwortel etc.?)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik weeg het nooit, dus die cijfers heb ik helaas niet. Probeer "gewoon" zoveel smeerwortelstukjes toe te voegen als er in het vet past. Eventueel kun je er na een half uurtje nog een aantal stukjes bij doen.

      Verwijderen
    2. Heb alleen nog veel gedroogde smeerwortel liggen. Zou ik die op de een of andere manier hier ook voor kunnen gebruiken?

      Verwijderen
    3. Zou ik niet doen. Je kan dan beter poeder er van maken. Zie: http://de-gulle-aarde.blogspot.nl/2013/02/smeerwortel-poeder.html

      Verwijderen
  20. smeer wortelzalf helpt ook bij voorkomen van litteken weefsel.

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Ik las dat smeerwortelzalf ook helpt bij tandvleesterugtrekking. Is deze 'versie' ook goed in de mond te gebruiken? Of is het te ingezond als je dit binnenkrijgt?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Er zitten geen stoffen in die ongezond zijn. Ik zou wel erg voorzichtig zijn met de hoeveelheid druppels etherische kruidnagelolie, dat is namelijk nogal sterk, en niet alleen qua smaak. Google ook eens op "oilpulling" bij mondproblemen, misschien is dit makkelijker.

      Verwijderen
    2. Ik dacht dat inwendig gebruik smeerwortel wel afgeraden was...

      Verwijderen
    3. Klopt, je moet van smeerwortel niet teveel eten, af en toe wat bladeren kan geen kwaad. Ik neem aan dat je bij het gebruik van zalf op je tandvlees niet per dag een potje smeert ;-).

      Verwijderen
  22. Hallo, na lang zoeken, ontdekte ik de handproductie van natuurlijke cosmetica, waar zalven van reuzel gemaakt zijn. Ik was erg blij en ik wil het met jullie delen. Hier is de site: http://www.dr-dudek.nl/ en de verwijzing naar de zalfbasis http://www.dr-dudek.nl/adeps-suillus/ Wat denken jullie? Niki :-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het Smeerwortelbalsem is werkelijk uitstekend.
      Voel je niets na Vetkanen. Geurloos! Ik gebruik om spataderen.

      Verwijderen
    2. Helpt dit tegen spataderen?

      Verwijderen
  23. Op Internet staat vaak dat je deze zalf niet voor kinderen mag gebruiken en niet inde zon. Klopt dat?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het is niet goed om (teveel) smeerwortel te eten, met Sintjanskruid innemen moet je oppassen met het lopen in de zon. Kinderen mogen bij kneuzingen etc. de zalf gebruiken en ook de zon heeft (bij mijn weten) geen invloed.

      Verwijderen
  24. ik heb flink wat smeerwortelplanten in mijn tuin. Mag je komen uitgraven als je er zelf geen in je omgeving hebt. achter enschede net over de duitse grens.

    BeantwoordenVerwijderen
  25. Heerlijke site, dank! Even een vraagje: hebben jullie enig idee hoe dik de wortels moeten zijn om ze te verwerken? Ik las ergens meer dan 1 cm...Hoor het graag.

    Groene groet Indi
    De natuurlijke Tijd, Hennezel, Frankrijk

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De hele kleine worteltjes zijn haast niet te verwerken, ze zijn ook lastig schoon te schrobben. Maar als je voelt dat ze slijmig zijn als je ze doorsnijdt dan kun je ze, ongeacht de dikte, wel gewoon gebruiken. Zelf gebruik ik wel altijd de dikkere wortels.....dat gaat een stuk sneller.

      Verwijderen
  26. Hallo,
    De Gulle Aarde en ik wil beveel je het bevorderen van een traditioneel recept van de productie zonder het gebruik van synthetisch vet. Ik kom uit Centraal-Europa en in de kindertijd we genoten smeerwortelzalf alleen gemaakt van de basis van reuzel. Vandaag is het bijna onmogelijk om smeerwortelzalf gemaakt met het originele recept te kopen!

    BeantwoordenVerwijderen
  27. Hallo,

    als je dit recept met sesamolie maakt, hoe lang laat je de smeerwortel in de olie pruttelen?
    ik heb het met reuzel gemaakt, ik heb de smeerwortel 2 uur aubain marie verwarmd. Het is een hele fijne zalf geworden.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Je kan in principe met sesamolie dezelfde tijd aanhouden. Het is een beetje aanvoelen wanneer alle stoffen eruit getrokken zijn.

      Verwijderen
  28. Kan je deze zalf ook met vaseline maken?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat zou ik niet doen Marion, dan kun je beter sesamolie gebruiken.

      Verwijderen
  29. Super site, dank u. Heb een vraagje; ik heb het niet zo met varkensvet, maar heb wel rundervet - "talg" genoemd. Is dit ook te gebruiken ipv varkensvet ?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Als je het met rundervet maakt (ja, dat kan), dan mis je wel een heel belangrijk stukje van de werking, nl dat varkensvet lijkt op mensenvet, en het dus heel gemakkelijk de smeerwortel de huid inbrengt (daar waar het moet zijn). Rundervet blijft óp de huid zitten.

      Verwijderen

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
01 09 10 11 12
Blogging tips